ویرایشگری یا ویراستاری یا ادیتوری به فرایند انتخاب و آماده‌سازی محصولات نوشتاری، دیداری، تصویری، شنیداری، و رسانه‌ایِ برای انتقال اطلاعات می‌گویند. در فرایند ویرایش ممکن است تصحیح، تلخیص (خلاصه‌سازی)، ساماندهی و بسیاری از تغییرات دیگر به قصد تولیدِ اثری منسجم، یکدست، درست، دقیق و کامل صورت گیرد. به شخصی که ویرایش می‌کنند ویرایشگر یا ویراستار می‌گویند.
هر نوشته باید از جهات گوناگونی مانند محتوا، بیان، صحّت و اعتبار، دقت، نظم، آراستگی و علایم نگارشی بررسی و بازبینی شود. به این بازبینی «ویرایش» یا «ویراستاری» می‌گویند.
ویراستار موظف است که ضمن رعایت سبک صاحب نوشته یا مترجم، خطاهای دستوری، حشو، تکرار، گزافه‌گویی و عبارت‌های بی‌شیرازه و پریشان را سامان دهد.
انواع ویرایش
ویرایش، از دیدگاهی کلی، به دو نوع اصلیِ «ویرایش عمومی» و «ویرایش ویژه» تقسیم می‌شود
- ویرایش عمومی
ویرایش‌های «صوری»، «زبانی» و «محتوایی ـ ساختاری» که عموم نوشته‌ها، بدون توجه به محتوایشان، به همهٔ آنها نیاز دارند، روی‌هم‌رفته ویرایش عمومی نامیده می‌شوند. این سه نوع ویرایش معمولاً به‌دستِ یک ویراستار به نام «ویراستار عمومی» انجام می‌شود.
- ویرایش ویژه یا تخصصی
هریک از ویرایش‌های «ترجمه»، «علمی»، «تخصصی»، «گفتاری»، «تصویری»، «نمایه‌ای»، «ادبی»، «تلخیصی» و «تصحیحی» که هر نوشته، بسته به محتوایش، ممکن است به یکی یا بیش از یکی از آنها نیاز داشته‌باشد، «ویرایش ویژه» نامیده می‌شوند.
چگونه ویراستار متن شویم
مشاغل زیادی هستند که ما آنها را به درستی نمی‌شناسیم. آدم‌های زیادی هم هستند که هنوز جویای شغل مناسب هستند.
بعضی شغل ها هستند که نیاز چندانی به تکاپوی زیاد ندارند. محل کار خاصی ندارند و حتی اگر زرنگ باشید، میتوانید درآمد خوبی هم از آن به جیب بزنید. البته این امر به شرطی است که سالها قبل این حرفه را آموخته باشید و در آن حرفه‌ای شده باشید. ویراستاری متن از آن دسته شغلهایی است که نیاز به ابزار آنچنانی ندارد و با یک رایانه و از خانه می‌توان آن را انجام دهید، امروزه بسیاری ویراستاری را حتی به صورت فریلنسینگ نیز انجام می دهند؛ اما برای این کار بیشتر از هر شغلی باید تمرکز داشته باشید و بیشتر از هر شغلی باید کتاب بخوانید. هیچ نکته کوچکی در این حرفه از چشم شما نباید دور بماند و حتی به اصطلاح اولین اشتباه می‌تواند آخرین اشتباه شما باشد!
در اینجا می خواهیم حرفه ویراستاری را به شما معرفی می‌کنیم:
ویراستار باید کتابخوان باشد
قدم اول در ویراستاری متن این است که فرد شعور و کفایت اولیه برای فهم متن را داشته باشد. ویراستار باید کتابخوان باشد و متون زیادی از رمان و داستان گرفته تا کتب تاریخی را خوانده باشد. اصلا ویراستار یعنی کسی که بر زوایای زبان برای بیان مفاهیم تسلط دارد. پس کسی که می‌خواهد ویراستاری کند، باید این توانمندی و فهم از زبان را داشته باشد.
بالاخره برای ورود به حرفه ویراستاری، ضروری است فرد دوره‌های ویراستاری بگذراند. البته این ابتدای راه است و فرد در حین تجربه هم مدام یاد می‌گیرد؛ بنابراین ویراستاری به هیچ عنوان شغل راکدی است و تجربه و آموختن در آن توقف ندارد، به زبانی دیگر، در هر سفارش ویراستاری می‌توان درس‌های زیادی راجع به ویراستاری آموخت. به جرئت می‌توان گفت که ویراستاری که به درجه نهایی رسیده و نیاز به اموختن ندارد، وجود ندارد یا خیلی اندک است.
چگونه می‌توان یک ویراستار حرفه‌ای شد؟
ویراستار باید متواضع باشد و بداند باید مدام یاد بگیرد و مدام تجربه کسب کند. اینکه چقدر وقت برای یک ویراستار حرفه‌ای شدن لازم است، به شرایط زیادی بستگی دارد. پیش‌زمینه اطلاعاتی و علمی شما، توانمندی ذهنی و مهارت های شما در میزان موفقیتتان در این شغل تاثیرگذار است.
تجربه مهم ترین حرف را در این حرفه می زند. یک ویراستار باید همیشه در حال تجربه کردن باشد و این تجربه ها را ثبت کند تا هم برای خودش باقی بماند هم برای بقیه دوستان ویراستارش.
انواع ویراستاری؛ از غلط املایی گرفتن تا تصحیح نسخ خطی
ویراستاری شغل گسترده ای است و طیف وسیعی از نمونه‌خوان‌هایی که صرفا غلط املایی و تایپی می‌گیرند تا کسانی که نسخه های خطی قدیمی را ویرایش و به فارسی برگردان می‌کنند را در برمی‌گیرد. ویرایش صوری ساده ترین مرحله ویرایش است که تا غلط های املایی و تایپی و روش صحیح رسم الخط را شامل می‌شود. بعد از ویرایش صوری، نوبت به ویرایش زبانی یا ادبی می‌رسد که به درستی واژه ها و کاربرد افعال و جملات برمی‌گردد و بالاخره ویراستاران بنیادین، کسانی هستند که ساختار و محتوا و استناد کتب را بررسی می‌کنند. پیچیده ترین نوع ویراستاری که نیازمند مطالعه و کسب اطلاعات زیادی است و شاید سالها وقت یک ویراستار را بگیرد.
اکثرا ویراستاری در ایران به ویرایش صوری و زبانی مختصر می‌شود و مثلا ویرایش ترجمه و ویرایش های محتوایی و ساختاری کمتر رایج است که البته در همان دو نمونه اول هم هنوز حرفه‌ای نشده‌ایم!
ویراستاری میان رشته‌ای است
در ویراستاری هم مانند هر رشته و حرفه دیگری اختلاف نظر وجود دارد و شاید هر ارگان و نهاد و ناشری برای خود یک شیوه‌نامه مخصوص داشته باشد! در دانشگاه هم رشته خاصی به عنوان ویراستاری وجود ندارد، در واقع ویراستاری یک رشته میان رشته ای است که شما حتی اگر ریاضی یا فیزیک هم خوانده باشید، در این کار حرفی برای گفتن دارید. چون هر متنی در هر حوزه ای نیاز به ویرایش دارد و اتفاقا آشنایی با یک رشته خاص در ویرایش متون مربوط به آن رشته به شما کمک بزرگی می‌کند.
درآمد ویراستاری خوب است اگر …
ویرایش از نظر درآمد وابستگی زیادی به صنعت نشر کشور دارد. اگر صنعت نشر کشور رونق داشته باشد، این حرفه هم رونق بیشتری می گیرد. ویراستاری برای کسانی که در آن حرفه‌ای و زبردست شده باشند، می‌تواند شغل درآمدزای خوبی باشد. علاوه بر این ویراستارها معمولا در حیطه های دیگر هم فعالیت می‌کنند و برخی وارد حوزه ترجمه و تالیف و حتی تدریس می‌شوند. از آنجایی که ویرایش نیاز به زمان و مکان خاصی ندارد، برخی هم آن را به عنوان شغل دوم خود برگزیده‌اند؛ درواقع ویراستاری یک ابزار است و اغلب افراد در هر شغل و منصبی که باشند، آشنایی با این دانش به آنها کمک می‌کند.
ویراستاری شغل آدم‌های دقیق و عشق کتاب است
ویراستاری برای کسانی که عاشق کتاب و به اصطلاح همیشه کتاب به دست هستند، شغلی ایده‌آل به حساب می‌آید؛ چرا که هم کتاب می‌خوانند هم غلط می‌گیرند و هم با گرفتن سفارش ویراستاری پول درمی‌آورند! ویراستار در حین کار همیشه در حال یاد گرفتن و آموختن است. افرادی می‌توانند در این عرصه دوام بیاورند که اولا بتوانند یکجانشین باشند؛ یعنی این توانمندی را داشته باشند که یک جا بنشینند و کار کنند. ثانیا آدم‌های ریزبین و جزئی‌نگری باشند و بتوانند کوچکترین جزئیات را ببینند و اصلاح کنند و بالاخره اینکه از اصلاح متن ها لذت ببرد! برای یک ویراستار باز کردن گره متن ها باید جذاب باشد. افرادی که روحیه برونگرای شدید دارند یا نمی‌توانند یک جا بند شوند یا خیلی کلی‌نگر هستند، احتمالا گزینه‌های مناسبی برای این حرفه نیستند! برای همین معمولا خانم‌ها به این حرفه جذب می‌شوند؛ به ویژه آنکه امکان دورکاری را هم به آنها می‌دهد.
شما نیز اگر مقاله ای برای چاپ در ژورنال های معتیر دنیا دارید و هنوز از نسبت به زبان و نحوه ی نگارش متن انگلیسی مقاله خود تردید دارید می توانید مقاله ی خود را با اطمینان به موسسه ترنسمی بسپارید. ویراستاران و مترجمین این موسسه که به صورت تخصصی و کاملا آکادمیک در این امر فعالیت دارند می توانند در این مورد جوابگوی نیازهای اساتید، دانشجویان و محققین باشند.
این موسسه با به کارگیری طیف وسیعی از متخصصین در زمینه ی ترجمه و ویرایش متون علمی و تخصصی این آمادگی را دارد تا به صورت فوری و نیمه فوری و یا در زمان عادی متن شما را ویرایش نماید تا نگرانی های شما را در خصوص ضعف نگارش مقاله رفع نماید تا مقاله ای که با زحمت فراوان تهیه و تدوین کرده اید به خاطر ضعف نگارشی یا گرامری به سادگی رد نشود.
همچنین در صورت تمایل، متخصصین موسسه ترنسمی میتوانید متن شما را به لحاظ سرقت ادبی چک نمایند و ویرایش های لازم را در این زمینه بر روی مقاله شما انجام دهند، یا به عبارت دیگر متن شما را بازنویسی نمایند تا شما نویسنده و محقق گرامی از لحاظ سرقت ادبی در امان باشید.
جهت سفارش ویراستاری متن از اینجا اقدام نمایید